Otomotiv sektöründe petrole alternatif enerji kaynağı arayışları 1930’lu yıllarda LPG’nin araçlarda yakıt olarak kullanımını gündeme getirmiştir. Özellikle kolay bulunması, ekonomik olması ve diğer yakıtlara oranla çevreyi daha az kirletici özellikte olması nedeni ile dünyada birçok ülke otomobillerde LPG kullanımını özendirerek yaygınlaştırmıştır. Günümüzde İtalya, Hollanda, Fransa, Belçika, Japonya, Avusturya, Amerika ve dünyanın pek çok ülkesinde LPG yakıt olarak otomobillerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Yukarıda belirtilen özelliklerinden ötürü LPG, 1985’ten sonra bizde de otomobillerde yaygın bir şekilde alternatif yakıt olarak kullanılmaya başlanmıştır. Ancak LPG’nin yanıcı ve patlayıcı bir gaz olması LPG dönüşüm sistemlerinde güvenliği ve denetimi ön plana çıkarmıştır.
Araçların LPG’ye dönüşümünden başlayıp bakım ve periyodik kontrol süreçlerini içermesi gereken denetimin yeterince sağlanamaması nedeniyle geçen yılın ilk yarısında basına yansıyan kazalardan da anlaşılacağı üzere kullanıcıların doğru bir şekilde bilgilendirilmesi önem taşımaktadır.
1995-1998 arası uygulama Ülkemizde araçların can ve mal güvenliği açısından denetimi, 13.10.1983 tarihinde kabul edilen 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu ile düzenlenmiştir. Yasanın 5. maddesinde araçların tescil işlemlerini yapma ve denetleme görevi Emniyet Genel Müdürlüğü’ne; tescilli araçların fenni muayenelerini yapmak görevi de 7. madde ile Karayolları Genel Müdürlüğü?ne verilmiştir. Yasanın 32. maddesinde, araçlardaki her türlü tadilatın Emniyet Genel Müdürlüğü?nce trafik tesciline işlenmesi zorunlu tutulmuştur. Aynı yasanın 29. maddesinde araçların yapım ve tadilatlarına ilişkin esasların belirlenmesi ve bununla ilgili yönetmeliklerin çıkarılmasında Sanayi ve Ticaret Bakanlığı yetkili kılınmıştır. Araçların LPG’ye dönüştürülmesi işlemi, araç üzerinde yapılan bir tadilattır. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından çıkarılan ve 29.06.1995 tarih ve 22328 sayılı Resmi Gazete’dede yayımlanan ‘Araçların İmal, Tadil ve Montajı (AİTM) Hakkında Yönetmeliğin 119. Maddesine Bir Alt Bent Eklenmesine Dair Yönetmelik’le ülkemizde araçların LPG’ye dönüşümü yasal olarak başlamıştır.
Yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığıvndan ‘İmalat Yeterlilik Belgesi’ alan firmalar araçlarda LPG dönüşümüne başlamıştır. Bakanlıkça herhangi bir denetim mekanizmasının oluşturulmadığı 1995?1998 yılları arasında yaklaşık 300 bin araç LPG?ye dönüştürülmüştür. Büyük bir kısmı, mühendis istihdam etmeyen yetkisiz firmalarca, standart dışı malzemelerle, projesiz olarak dönüştürülen bu araçlar günümüzde olduğu gibi o dönemde de kamu vicdanını yaralayan birçok ölümlü kazaya neden olmuştur.
1998-2000 arası: Sektör denetim altına alınıyor Konuya ilişkin, Sanayi ve Ticaret bakanlığı ile yapmış olduğumuz görüşmeler sonucu, LPG sektörünün denetim altına alınması amacıyla, LPG araç dönüşümü yapan firmalara ‘İmalat Yeterlilik Belgesi’ verilmesi ile mühendislere ‘Mühendis Yetki Belgesi’ verilmesine ilişkin 05.03.1998 tarihinde imzalanan bir protokolle Odamıza yetki verilmişti. Bu yetkilendirmeden sonra Odamızca sektörde çalışan mühendisler eğitime tabi tutularak belgelendirilmiş ve ayrıca LPG araç dönüşümü yapan firmaların kayıtları Odamızca tutulmaya başlanmıştır. Bu süreçte konunun taraflarıyla sürekli toplantılar yapılarak gerekli denetim mekanizması oluşturulmuş, LPG’ye dönüşen araçların son kontrolleri Odamız tarafından eğitilmiş personelce yapılmıştır. Protokolün yürürlükte olduğu 05.03.1998-27.12.1999 döneminde dönüşümü yapılan her araç tek tek Odamız tarafından kontrol edilerek Montaj Tesbit Raporu Oda teknik elemanlarınca düzenlendi. Yine bu uygulamayla firmada çalışan mühendisin herhangi bir sicil cezası alıp almadığı, firmada halen istihdam edilip edilmediği, kontrol edilmekte, aktif bir mesleki denetim hizmeti verilmekte idi. Bundan dolayıdır ki, Odamız gözetiminde bu dönemde dönüştürülmüş 183.490 araçta bugüne değin hiçbir sorun yaşanmamıştır.
Bu arada LPG araç dönüşümü yapan firma sayısı 18 ayda 30?lardan 454?e çıkarılmış, bu firmaların Oda eğitim programlarından geçerek belgelendirilen makina mühendisi çalıştırması sağlanmıştır.
27.12.1999 tarihinde ise protokol Bakanlıkça tek yanlı olarak feshedilmiştir.
2000-2004/5 arası: Denetimsizlik yayılıyor, yılların birikimi artık ciddi bir toplumsal sorun oluşturuyor. Bu fesih işleminden sonra sektörün denetim ve kontrolü, sektörde faaliyet gösteren ve giderek denetimsiz kalan firmalara bırakılmıştır. Bu uygulama sonucu ülkeye kaçak LPG KİT’i ve malzeme girişi ile standartlar dışı yerli üretim artmış, yasal olmayan LPG araç dönüşümleri başlamış, haksız rekabet koşulları yaratılmış, yetkili mühendis istihdamı azalmış; sektörde disiplinsizlik ve denetimsizlik had safhaya ulaşmıştır. Yine bu süreçte oluşturulan haksız rekabet ortamının bir sonucu olarak LPG araç dönüşümü yapan yetkili firma sayısı Odamız kayıtlarına göre 2004 yılı sonu itibarıyla 231’e düşmüştür. Yani sektörde standart dışı ithalat, üretim ve satış oranı yükselmiştir. LPG KİT’i satan firmalardan aldığımız bilgilere göre, protokolün feshinden sonra (yaklaşık 4 dört yılda) 1 milyon civarında araç LPG’ye dönüştürülmüş olup bu dönüşümlerin büyük bir çoğunluğu mühendis çalıştırmayan yetkisiz firmalarca gerçekleştirilmiştir. Bu denetimsiz ortam nedeniyledir ki, ülkemizde şöyle vahim bir tablo ortaya çıkmıştı: Bu dönemde trafikteki 10 milyonun üzerindeki aracın 1,5 milyonu LPG’li olup, 1 milyona yakınının LPG’ye dönüşümü araç ruhsatına işlenmiş, yaklaşık 500 bin aracın (% 33?ünün) LPG dönüşümleri ise ruhsatlarına işlenmemişti. Bu araçlar kayıt altında olmadığından hem Montaj Tesbit Raporu hem de Gaz Sızdırmazlık Raporu bulunmamaktaydı. Gaz sızdırmazlık testi açısından ise, 1,5 milyon LPG’li araçtan 1.100.000’i (% 75) Gaz Sızdırmazlık Raporu bulunmaksızın riskli ve tehlikeli bir şekilde trafikte seyretmekteydi.
2000-2004/5 arası uygulamalarda yetkiler ve piyasadaki denetimsizlik Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın yayınladığı AİTM Yönetmeliği uyarınca araçların ‘periyodik muayeneleri’ öncesi muayene istasyonlarınca istenmesi gereken Gaz Sızdırmazlık Raporlarını düzenleme yetkisi Makina Mühendisleri Odası’na ve Otomotiv Ana Bilim Dalı bulunan üniversiteler ile TSE’ye verilmiştir. Ancak pratikte bu hizmet, ülke çapındaki yaygın örgütlülüğü itibarıyla fiilen Odamız tarafından verilmektedir. Bu dönemde LPG’li araçların Gaz Sızdırmazlık Raporu, Odamız tarafından düzenleniyor; ancak araçların LPG’ye ilk dönüşümüne ilişkin Montaj Tesbit Raporu piyasada serbestçe düzenlenebildiğinden standartlara uygun dönüşümü yapılmayan araçlar trafikte sorun yaratıyordu.
Odamız 2003 ve 2004 yıllarında, Türkiye genelinde 105 noktada 379 bin araca Gaz Sızdırmazlık Belgesi vermiştir. Odamızca araçların Gaz Sızdırmazlığı kontrol edilirken, dönüşümün teknik ve standartlara uygunluk durumu Odamızda çalışan ve konu hakkında eğitilmiş makina mühendislerince incelenmekte, uygun olmayan araçlara belge düzenlenmemektedir. Yine bu nedenledir ki, Odamızca Gaz Sızdırmazlık Raporu düzenlenen araçlarda hiçbir sorun yaşanmamıştır.
Araçlarda LPG dönüşümü için TSE’den ‘İşyeri Hizmet Yeterlilik Belgesi’ ile ‘İmalat Yeterlilik Belgesi’ almış firmaların Odamızdan ‘Serbest Mühendislik ve Müşavirlik Belgesi’ (SMM) alması ve Odamızca düzenlenen eğitim ve sınav sonucu ‘Araçların LPG’ye Dönüşümü Mühendis Yetki Belgesi’ almış bir makina mühendisi çalıştırması zorunludur. Ancak bu koşulları sağlayan firmalar, araçlar üzerinde LPG uygulama ve tadilatı yapabilmektedir. Fakat dönüştürülen bu araçların son kontrolünde hiçbir kamusal denetim yapılmamakta; dönüşümü yapan firma ve firmada çalışan mühendisin birlikte düzenlediği ‘Montaj Tesbit Raporu’ ve ‘Karayolu Uygunluk Belgesi’ dönüşümün araç ruhsatına tescil edilmesinde yeterli sayılmaktaydı.
Geçmişte dönüştürülmüş ve büyük bir çoğunluğu standart dışı olan birçok araca firmalarca ‘Montaj Tesbit Raporu’ ve istenen diğer belgeler düzenlenerek bu araçlar sözde ‘yasal statü’ye kavuşturulmaktaydı. Sorun öyle büyük bir boyuta ulaşmıştı ki, birçok firma başka illerde tescilli ve hiç görmediği çok sayıda araca ticari kaygılarla belge düzenliyordu. Yani dönüşümü yapan firma yaptığı işin ‘standartlara, ilim ve fen kurallarına uygun olduğunu, standartlara uygun malzeme kullanıldığını, dönüştürdüğü aracın gaz sızdırmadığını’ beyan etmekte, kendi yaptığı işe kendisi onay vermekteydi. Dönüştürülen araçların son kontrolünde hiçbir kamusal denetimin yapılmadığı, böylesi bir boşluk ortamında, standart dışı dönüştürülen araçların yol açtığı kazalardan dolayı birçok insanımız yaşamını yitirmiş, yaralanmış ve trilyonlarca lira maddi kayıp oluşuyordu. Öte yandan TSE’den ‘İmalat Yeterlilik Belgesi’ almış; ancak Odamızdan ‘Büro Tescil Belgesi’ almamış ve yetkili mühendis çalıştırmayan 90 firmanın piyasada faaliyet gösterdiği Odamızca tesbit edilmişti. Sonuçta toplumun can ve mal güvenliğinin tehlikeye atılmasına devam edilmekteydi. Bu araçların ciddi bir tehlike oluşturduğu, önlem alınmazsa gelecekte daha da vahim tablolarla karşılaşacağımız açıktı.
Geçmişteki uygulamalar, kısaca; 1. Dönüşüm yapan firmalar ve sektör üzerinde kamu denetimi bulunmaması, 2. Karayolları araç muayene istasyonlarının muayeneye gelen LPG’li araçların muayenesinde kusur ve ihmallerinin bulunması, 3. Trafik denetimlerinde, dönüşüm ihlallerinin denetim konusu olarak görülmemesi, sorunlarını yaratıyordu.
LPG kullanımı, Ankara Lpg, Lpg Ankara, Ankara Lpg Montaj, Ankara Lpg Montaj Fiyatları, Ankara Lpg Tavsiye, Ankara Atiker Lpg, Ankara Landirenzo Lpg, Ankara Brc Lpg, Ankara Prins Lpg, Ankarada En İyi Lpg Ustası, Ankara Lpg Ustası Tavsiye, Ankara Lpg Prins, Ankara Lpg Ostim, Ankara Lpg Yedek Parça, Ankara Lpg Montaj Fiyatları 2020, Atiker Ankara Tavsiye, Ankarada En İyi Atiker Lpg Ustası, Ankara Lpg Montaj, Ankara Lpg Dönüşüm